Środek zabezpieczający w postaci elektronicznej kontroli miejsca pobytu został już opisany na blogu. W tym wpisie skupimy się na kształtowaniu form jego realizacji, czyli omówimy poprzedników obecnej instytucji dozoru elektronicznego w polskim prawie karnym.

Zmiany form dozoru elektronicznego w Polsce na przestrzeni czasu 

Elektroniczna kontrola miejsca pobytu w postaci samoistnego środka zabezpieczającego, została wprowadzona do polskiego ustawodawstwa w drodze nowelizacji kodeksu karnego z dnia 20 lutego 2015 r. Nie był to jednak zaczątek dozoru nad przestępcami w polskim prawie. 

Pozakodeksowe unormowanie ochronnego dozoru Policji względem sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu państwa po odbyciu przez nich kary więzienia funkcjonowało w okresie przedwojennym.

Lata 1970–1990 to okres nadzoru kuratora nad recydywistami opuszczającymi zakłady karne. 

Dozór kuratora jako element środka zabezpieczającego wobec przestępców uzależnionych od alkoholu, warunkowo zwolnionych z zakładu leczenia odwykowego, których terapię kontynuowano poza murami zakładu karnego, regulował art. 97 § 1 Kodeksu karnego z 1997 r.  

W 2005 roku do Kodeksu karnego wprowadzono środek zabezpieczający, polegający na konieczności zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu, sprawcy uznanego za niepoczytalnego, w celu kontroli przestrzegania  przez niego obowiązku powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach bądź też zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób, jak również zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu. 

Orzekanie o zastosowaniu środka zabezpieczającego w takiej formie miało miejsce w oparciu o art. 99 § 1 Kodeksu karnego. Co istotne, w zmodyfikowanej formie tenże środek funkcjonuje do dziś.

Nowelizacja Kodeksu karnego

Dozór elektroniczny, jako środek zabezpieczający stosowany wobec niepoczytalnych sprawców czynów karalnych po raz pierwszy uregulowano wraz z nowelizacją Kodeksu karnego z 2011 r. Pojawiła się również możliwość kontroli realizacji zakazu wstępu na imprezę masową w formie dozoru elektronicznego jako środka karnego lub środka zabezpieczającego. 

Przed wejściem w życie nowelizacji kodeksu karnego z dnia 20 lutego 2015 r., zastosowanie dozoru elektronicznego nie mogło się obejść bez stwierdzenia przez sąd potrzeby ochrony porządku prawnego. 

Podsumowanie 

Po takiej krótkiej analizie zmian w polskim ustawodawstwie nasuwa się pewien wniosek: formy nadzoru  stosowane w polskim prawie do 2015 roku, pomimo braku formy elektronicznej możemy uznać za preludium obecnej formy tego środka zabezpieczającego. Dały one początek monitorowaniu miejsca pobytu sprawców czynów karalnych.