Zdarza się, że sprzedając rzecz zależy nam na odzyskaniu w przyszłości prawa własności tejże rzeczy. Kodeks cywilny wprowadza instytucję prawa odkupu, które można zastrzec w umowie za zgodą kupującego. Stąd też jest ono pewnym profitem dla sprzedawcy. 

Prawo odkupu stanowi zastrzeżenie ograniczające swobodę nowego właściciela w zakresie zbycia rzeczy. 

Zastrzeżenie w umowie 

Zastrzeżenia prawa odkupu można dokonać w umowie sprzedaży, a także w innej, później zawartej pomiędzy stronami, nawet odnoszącej się tylko do tej jednej kwestii. 

Należy pamietać, aby prawo odkupu zastrzeżone zostało w umowie sprzedaży lub po zawarciu umowy faktycznie przenoszącej własność.

Wykonanie 

Prawo to, wykonujemy poprzez oświadczenie sprzedawcy złożone kupującemu. Nie wymaga ono zachowania żadnej szczególnej formy.

Jednakże, jeśli zawarcie umowy sprzedaży wymagało formy szczególnej, oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu należy złożyć w tej samej formie.

Aby oświadczenie wywołało skutek, musi zostać złożone w zastrzeżonym terminie.

Jeśli mamy kilku uprawnionych do odkupu, a niektórzy z nich nie wykonują tego prawa, pozostali mogą je wykonywać w całości. 

Jest ono niezbywalne i niepodzielne. Podlega dziedziczeniu.  

Czas trwania  

Prawo odkupu może zostać zastrzeżone na maksymalny czas 5 lat. Upływ tego terminu powoduje wygaśnięcie prawa odkupu. Jeśli strony wskazały dłuższy termin, ulega on skróceniu z mocy art. 593 § 1 KC. 

Obowiązki kupującego 

Kupujący w razie zbycia rzeczy na rzecz innej osoby wbrew zastrzeżeniu lub przed skorzystaniem z niego przez sprzedawcę będzie musiał się liczyć z odpowiedzialnością kontraktową. 

Art. 59. KC „W razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia.”

Powyższy przepis znajdzie zastosowanie w sytuacji, w której sprzedawca złożył już oświadczenie o wykonaniu prawa odkupu, a mimo to kupujący dokonana sprzedaży na rzecz innej osoby. 

Szkoda z tytułu uszkodzenia bądź utraty rzeczy również rodzi odpowiedzialność wobec sprzedawcy.