Separacja faktyczna to faktyczne ustanie wspólnego pożycia małżonków i zerwanie pomiędzy nimi więzi uczuciowych, fizycznych oraz gospodarczych. Nie wywołuje skutków przewidzianych dla separacji sądowej. Z reguły małżonkowie w separacji faktycznej mieszkają osobno, ale nie zmienia to tego, że nadal pozostają w związku małżeńskim, co ma prawne konsekwencje.
Czy separacja faktyczna ma znaczenie prawne?
Małżonkowie zobowiązani są do wspólnego pożycia, wobec tego jego ustanie to naruszenie niemajątkowych obowiązków małżonków. Może to prowadzić do trwałego rozkładu pożycia, umożliwiając wniesienie pozwu rozwodowego.
Nadal co do zasady istnieje obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, nawet jeśli małżonkowie nie mają dzieci. Separacja faktyczna może rzutować na ocenę tego, jak powinno wyglądać przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny i jaki powinno mieć zakres.
Wzajemna reprezentacja małżonków jest możliwa tylko jeżeli małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu, to samo dotyczy możliwości nakazania przez sąd wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innych należności przypadających małżonkowi, który nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny, do rąk drugiego małżonka.
Małżonkowie, którzy nie ustanowi rozdzielności majątkowej (nie podpisali intercyzy) odpowiadają solidarnie wobec wierzycieli, czyli bez zmian. Przykładowo: mąż się zadłuża, a jego wierzyciele mogą się zaspokoić również z majątku wspólnego oraz z majątku osobistego żony.
Jeden z małżonków może się domagać o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej jako przymusowego ustroju majątkowego w związku z pozostawaniem w separacji faktycznej.
Ze względu na ochronę dobra dziecka, sąd może określić sposób wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów z dzieckiem przez małżonków żyjących w rozłączeniu.
Skutki w zakresie prawa spadkowego
Małżonek dziedziczący z ustawy w zbiegu z innymi spadkobiercami, wyjąwszy zstępnych spadkodawcy, którzy mieszkali z nim razem w chwili jego śmierci, nie może żądać ze spadku ponad swój udział spadkowy przedmiotów urządzenia domowego, z których za życia spadkodawcy korzystał wspólnie z nim lub wyłącznie sam, jeśli wspólne pożycie ustało za życia spadkodawcy.
Taki małżonek nie może rownież korzystać z uprawnienia do korzystania w ciągu trzech miesięcy od otwarcia spadku z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym.
Czy ustawa przewiduje ułatwienia w uzyskaniu rozwodu dla małżonków pozostających w separacji faktycznej?
Ustawodawca w żaden sposób nie ułatwia postępowania dowodowego w sprawie o rozwód, jeśli małżonkowie pozostawali w separacji faktycznej. Nie stanowi to też przesłanki rozwodu.
Separacji faktycznej nie można w przeciwieństwie do separacji prawnej zmienić na rozwód w oparciu o żądanie jednego z małżonków.
