Kara za utrudnianie lub nierealizowanie kontaktów z dzieckiem

Kontakty z dzieckiem to podstawa w dążeniu do dbania o relację rodzic-dziecko. Stanowią zarówno prawo jak i obowiązek rodzica. 

Rodzice po rozstaniu powinni współpracować, aby te kontakty przebiegały sprawnie w trosce o dobro wspólnego dziecka.

Co możemy zrobić, jeśli rodzic utrudnia lub wręcz uniemożliwia realizację kontaktów z dzieckiem?

Co robić, jeżeli drugi rodzic utrudnia lub nie realizuje kontaktów z dzieckiem?

Jednym z rozwiązań zapewniających skuteczniejszą realizację uprawnień rodziców wynikających z art. 113¹ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, czyli prawa do kontaktów z dzieckiem jest możliwość wydania postanowienia, w którym Sąd zagrozi jednemu z rodziców nakazem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz drugiego rodzica za każde naruszenie obowiązku wynikającego z orzeczenia albo ugody.

Ukarany może zostać zarówno rodzic, pod którego pieczą pozostaje dziecko, jak i rodzic uprawniony do kontaktu z dzieckiem.

Przykładowo: 

• matka, która sprawuje pieczę, utrudnia kontakty ojca z dzieckiem, zakłócając ich spotkania albo celowo je opóźniając;
• ojciec utrudnia kontakty nie odwożąc dziecka do domu rodzica sprawującego pieczę na ustaloną porę.

Rzeczona kara jest swego rodzaju represją względem osoby, która niewłaściwie realizuje kontakty lub je utrudnia. Nie należy jej utożsamiać z odszkodowaniem czy alimentami. 

Kiedy może zostać wydane postanowienie z nakazem zapłaty?

Postanowienie może zostać wydane, jeśli rodzic, przeciwko któremu skierowane jest postanowienie, wcześniej dopuścił się naruszenia obowiązków wynikających z orzeczenia albo ugody zawartej przed sądem lub mediatorem. 

Przesłanką wydania postanowienia nie jest obawa naruszenia w przyszłości obowiązków przez osobę, przeciwko której kierowane jest postanowienie. 

Co należy złożyć, aby Sąd wydał postanowienie o zagrożeniu nakazem zapłaty?

Jeżeli realizacja kontaktów z dzieckiem nie przebiega tak jak powinna, wedle orzeczenia sądu lub zawartej ugody, należy złożyć do Sądu wniosek o o zagrożeniu nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.

Ile wynosi opłata sądowa?

Opłata sądowa za wniosek o zagrożenie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej za utrudnianie kontaktów wynosi 100 zł.

Co jeśli rodzic naruszył obowiązek, ale nie zrobił tego celowo?

Zgodnie z orzecznictwem naruszenie reguł realizacji kontaktów musi mieć charakter zawiniony, a naruszenie obowiązku ma być istotne.

Sąd Rejonowy w Bełchatowie wydał postanowienie (III Nsm 601/17), w którym oddalił wniosek, pomimo iż ustalono, że nie odbyło się jedno z ustalonych spotkań wnioskodawcy z córką. Spotkanie nie doszło do skutku, ponieważ uczestniczka i dziecko wyjechali na urlop, a wnioskodawca został o tym poinformowany. Matka proponowała ojcu inny termin spotkania z dzieckiem. W opinii Sądu sytuacja była incydentalna.

Czy kara zostanie nałożona, jeżeli dziecko utrudnia lub uniemożliwia realizację kontaktów?

Zdarza się, że to dziecko nie ma ochoty na realizację kontaktów z rodzicem. Czy w takim wypadku kara dla rodzica byłaby uzasadniona? Odpowiedź brzmi „nie”. Trybunał Konstytucyjny wydał w tej kwestii kluczowe orzeczenie. 

„Nałożenie na rodzica obowiązku zapłaty drugiemu rodzicowi określonej sumy pieniężnej za brak kontaktów z dzieckiem, jest niezgodne z Konstytucją, jeśli brak tych kontaktów wynika z zachowania samego dziecka” – fragment orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 czerwca 2022 r. (SK 3/20).

Co robić, kiedy rodzic pomimo postanowienia Sądu nadal narusza obowiązki?

Jeśli pomimo zagrożenia nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej, rodzic nadal narusza obowiązki w zakresie kontaktów z dzieckiem, należy  wystąpić do sądu rodzinnego o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej za brak kontaktów z dzieckiem.

Sąd może w wyjątkowych wypadkach zmienić wysokość sumy pieniężnej, określonej w wydanym uprzednio postanowieniu ze względu na zmianę okoliczności.

Jaka jest wysokość kary za utrudnianie lub nierealizowanie kontaktów z dzieckiem?

Wysokość sumy pieniężnej powinna uwzględniać sytuację majątkową osoby, przeciwko której kierowane jest postanowienie. 

Charakter czy sposób naruszenia obowiązków przez osobę, przeciwko której kierowane jest postanowienie, nie są brane pod uwagę.

Suma pieniężna powinna zostać obliczona proporcjonalnie do liczby naruszeń. 

Czy na postanowienie Sądu przysługuje zażalenie?

Zarówno na postanowienie z zagrożeniem nakazu zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, jak i na postanowienie z nakazem zapłaty należnej sumy pieniężnej przysługuje zażalenie.