Środki zabezpieczające
Środki zabezpieczające mają na celu zabezpieczenie społeczeństwa przed osobami naruszającymi normy prawnokarne.
Wymienić można następujące środki zabezpieczające:
- elektroniczną kontrolę miejsca pobytu;
- terapię;
- terapię uzależnień;
- pobyt w zakładzie psychiatrycznym.
Tytułem środka zabezpieczajacego można także orzec różne zakazy i nakazy np. zakaz wykonywania określonego zawodu, zakaz zbliżania się do określonych osób czy nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Czas stosowania tych środków nie jest określany z góry. Stosowane są tak długo jak jest to konieczne.
Jeżeli dalsze stosowanie środka zabezpieczajacego nie jest konieczne, sąd uchyla stosowanie tegoż środka.
Przejdźmy zatem do omówienia instytucji terapii oraz pobytu w zakładzie psychiatrycznym.
Terapia i terapia uzależnień
Istotą terapii jest:
- obowiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd placówce w terminach wyznaczonych przez lekarza psychiatrę, seksuologa lub terapeutę;
- obowiązek poddania się terapii farmakologicznej zmierzającej do osłabienia popędu seksualnego, psychoterapii lub psychoedukacji w celu poprawy jego funkcjonowania w społeczeństwie.
Powyższe metody terapii mogą być stosowane zarówno razem jak i osobno.
Terapia uzależnień orzekana jest wyłącznie wobec sprawcy ze zdiagnozowanym uzależnieniem od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie działającego środka.
Polega na obowiązku stawiennictwa we wskazanej przez sąd placówce leczenia odwykowego w terminach wyznaczonych przez lekarza oraz na poddaniu się leczeniu uzależnienia.
Pobyt w zakładzie psychiatrycznym
Środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym nazywamy też detencją psychiatryczną.
Sąd orzeka obligatoryjnie pobyt w zakładzie psychiatrycznym wobec sprawcy, który popełnił przestępstwo:
- w stanie niepoczytalności, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że popełni on ponownie czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym;
- w stanie ograniczonej poczytalności, a sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, karę 25 lat pozbawienia wolności lub karę dożywotniego pozbawienia wolności, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że popełni on czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym;
- za które został skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, karę 25 lat pozbawienia wolności lub karę dożywotniego pozbawienia wolności, orzeczoną za zabójstwo, ciężki uszczerbek na zdrowiu, a także za wybrane przestępstwa przeciwko wolności seksualnej – popełnione w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych, a jednocześnie zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że skazany popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności seksualnej w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych.
Możliwości zakończenia detencji
Sąd zobowiązany jest co najmniej raz na 6 miesięcy orzekać w przedmiocie dalszego stosowania tego środka. Wyznacza posiedzenie, na którym musi być obecny obrońca. Internowany również może być obecny, powinien zgłosić taką chęć, a stan jego zdrowia musi zezwalać na jego uczestnictwo.
W toku posiedzenia możliwe jest składanie wniosków o zmianę lub uchylenie środka zabezpieczajacego oraz analiza opinii wydanych przez biegłych dotyczących stanu zdrowia pacjenta.
Wniosek o uchylenie środka zabezpieczającego może zostać złożony przez sprawcę, dyrektora zakładu karnego, kierownika zakładu psychiatrycznego lub podmioty leczniczego, w którym przebywa sprawca, a także przez adwokata.
O uchyleniu detencji decyduje sąd w oparciu o opinię lekarzy specjalistów.
Sąd może orzec zmianę środka zabezpieczajacego na nieizolacyjny – elektroniczną kontrolę miejsca pobytu lub obowiązek poddania się terapii bądź terapii uzależnień. Wymienione środki zabezpieczające może również orzec, jeżeli w ciągu 3 lat po uchyleniu środka zabezpieczającego, zachowanie sprawcy wskazuje na konieczność dalszego stosowanie środków tego rodzaju.