Sąd opiekuńczy może ingerować w sferę władzy rodzicielskiej, ponieważ nie zawsze jest ona wykonywana w sposób wymagany przez dobro i interes małoletniego.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem
Zgodnie z art. 110 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie.
Poprzez przemijającą przeszkodę rozumie się taką przeszkodę, która zwykle ustaje. Co istotne, przemijająca przeszkoda w tym artykule ma zaistnieć w czasie trwania władzy rodzicielskiej. Wobec tego, jeśli przeszkoda ta minie dopiero, kiedy dziecko będzie już pełnoletnie, może to stanowić podstawę do pozbawienia rodzica bądź rodziców władzy rodzicielskiej zamiast jej zawieszenia.
Przykładowe przemijające przeszkody: wyjazd rodzica (lub rodziców) na dłuższy pobyt za granicę, choroba rodzica, pobyt w szpitalu, pobyt w więzieniu.
Zwróćmy uwagę na frazę „może orzec jej zawieszenie” zawartą we wspomnianym wyżej artykule. Oznacza, że orzeczenie to jest fakultatywne. Nie należy tego utożsamiać z dowolnością oceny sądu. Sąd każdorazowo ustala, czy dobro dziecka wymaga w konkretnym stanie faktycznym zawieszenia władzy rodzicielskiej.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej może być orzeczone również w wyroku orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa.
Właściwy sąd
Sądem wyłącznie właściwym do rozpoznania sprawy o zawieszenie władzy rodzicielskiej jest sąd opiekuńczy miejsca zamieszkania lub pobytu dziecka.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej wobec obojga rodziców
W sytuacji, gdy władza rodzicielska zostanie zawieszona wobec obojga rodziców sprawujących uprzednio władzę rodzicielską sąd ustanawia opiekę prawną i wskazuje opiekuna prawnego dla dziecka do czasu, aż władza zostanie obojgu rodzicom albo jednemu z nich przywrócona.
Czy rodzice tracą władzę rodzicielską, jeśli zostanie zawieszona?
Zawieszenie władzy rodzicielskiej nie powoduje jej ustania, tylko tymczasowo wstrzymuje jej wykonywanie.
Instytucja ta, nie ma mieć charakteru represyjnego wobec rodzica. Jej celem jest zabezpieczenie dobra dziecka.
Uchylenie zawieszenia władzy rodzicielskiej
Zawieszenie władzy rodzicielskiej zostanie uchylone, gdy odpadnie jego przyczyna. Potrzebne jest orzeczenie sądu, nie wystarczy samo ustanie przeszkody.
Sąd opiekuńczy uchyla zawieszenie władzy rodzicielskiej, gdy nie istnieje już przemijająca przeszkoda, która spowodowała zawieszenie władzy rodzicielskiej.
Natomiast, jeśli sąd opiekuńczy ustali, że co prawda dotychczasowa przemijająca przeszkoda ustała, ale występuje inna, która nie istniała w trakcie orzekania o zawieszeniu władzy rodzicielskiej, a dobro dziecka wymaga, aby władza rodzicielska była nadal zawieszona, uchylenie zawieszenia byłoby bezzasadne.
Przemijająca przeszkoda zamieniła się w trwałą
Jeśli przemijająca przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej okaże się trwała, sąd po uchyleniu zawieszenia władzy rodzicielskiej powinien pozbawić rodzica (lub rodziców) tej władzy.
Przykładowa sytuacja: choroba rodzica okazała się nieuleczalna.