Wpis o odbywaniu kary w systemie dozoru elektronicznego już pojawił się na blogu, a teraz skupimy się na zmianach w tej materii, które weszły w życie 1 stycznia 2023 roku w ramach nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego z 5 sierpnia 2022 roku. 

Szerszy zakres stosowania 

Dotychczas tę formę wykonywania kary pozbawienia wolności można było zastosować wobec skazanego na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku i 6 miesięcy. 

Aktualnie można ją również orzec wobec skazanego na karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata, jeśli do odbycia w zakładzie karnym pozostałej części kary pozostało skazanemu mniej niż 6 miesięcy. Przesłanką wykluczającą zastosowanie dozoru elektronicznego jest recydywa.

Skazany, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które ma odbyć kolejno także będzie mógł skorzystać z możliwości odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego. Warunek jest następujący: nie przekraczają one w sumie 1 roku i 6 miesięcy lub ich suma jest niższa niż 3 lata, ponadto skazanemu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a żadna z kar nie została orzeczona w warunkach recydywy.

Komisja penitencjarna 

Art. 43e Kodeksu karnego wykonawczego

§ 1. W sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego właściwy jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa, albo komisja penitencjarna działająca w zakładzie karnym, w którym skazany przebywa.

Kolejną zmianą, o której warto wspomnieć jest przyznanie kompetencji do orzekania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego komisjom penitencjarnym. Dotychczas zajmowały się tym tylko sądy penitencjarne.

Art. 43lla Kodeksu karnego wykonawczego

§ 1. Komisja penitencjarna może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:

1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 recydywa podstawowa i wielokrotna § 2 Kodeksu karnego;

2) skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym;

3) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;

4) za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności;

5) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;

6) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego § 3;

7) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego § 1.

W powyżej zamieszczonym przepisie wymienione są przesłanki, które skazany musi spełnić, w tym m.in. orzeczona kara pozbawienia wolności, nie może przekraczać 4 miesięcy, a skazany musi już zacząć ją odbywać w zakładzie karnym. 

Jeżeli w chwili złożenia wniosku skazany nie rozpoczął jeszcze odbywania kary, w sprawach związanych z udzieleniem zezwolenia właściwy jest sąd penitencjarny.

Komisja penitencjarna wydaje decyzję w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku o udzielenie zezwolenia.

Ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy o udzielenie zezwolenia, złożony w tej samej sprawie, złożony przed upływem miesiąca od dnia wydania decyzji o odmowie udzielenia tego zezwolenia, pozostawia się bez rozpoznania.

Na decyzję komisji penitencjarnej w przedmiocie zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego przysługuje skarga do sądu penitencjarnego. Przysługuje ona także obrońcy skazanego, prokuratorowi, jak również sądowemu kuratorowi zawodowemu lub dyrektorowi zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o udzielenie zezwolenia.

Skargę rozpoznaje sąd penitencjarny, który powinien ją rozpoznać najpóźniej w terminie 7 dni od daty wpływu zażalenia wraz z aktami sprawy.

Wzmocnienie pozycji prokuratora

Decyzja komisji penitencjarnej w przedmiocie zezwolenia na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego będzie wykonalna z chwilą jej wydania, chyba że mamy do czynienia ze sprzeciwem prokuratora uregulowanym w art. 43IIb § 3 KKW.

Zgodnie z tym artykułem, jeśli prokurator oświadczy, najpóźniej na posiedzeniu po ogłoszeniu decyzji o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, że sprzeciwia się udzieleniu zezwolenia, decyzja komisji penitencjarnej staje się wykonalna z chwilą uprawomocnienia.

Taka sama regulacja pojawiła się w odniesieniu do postanowień sądu penitencjarnego. 

Osiągnięcie celów kary

Zmianie uległ również art. 43Ia § 1 pkt 2. Przed wejściem w życie nowelizacji przesłanką z tego punktu było osiągnięcie celów kary pomimo zastosowania systemu dozoru elektronicznego.

Aktualnie brzmi on następująco: „odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary”.

W ten sposób złagodzono przesłankę, ułatwiając w ten sposób uzyskanie pozytywnego postanowienia sądu penitencjarnego lub decyzji komisji penitencjarnej.