Od 15 lutego 2024 r. weszły w życie zmienione przepisy dotyczące wysłuchania dziecka w sprawach rodzinnych. 

W uzasadnieniu ich projektu wskazano, że wysłuchanie dziecka w postępowaniu cywilnym nie jest czynnością procesową zmierzającą do uzyskania materiału dowodowego w sprawie, a do ustalenia stanowiska dziecka w sprawie, która go dotyczy.

Zmiany te, stanowią rezultat realizacji unijnych dyrektyw mających na celu zapewnienie standardów ochrony dziecka.

Kiedy Sąd wysłucha małoletniego?

Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeśli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. 

Obowiązek zapewnienia dziecku możliwości wypowiedzenia się

Sąd uwzględni zdanie i rozsądne życzenia dziecka, stosownie do okoliczności,  jego rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości.

Ile razy Sąd może wysłuchać dziecka w toku procesu?

Wysłuchanie dziecka może nastąpić tylko raz w toku postępowania, chyba jego dobro wymaga ponownego przeprowadzenia tejże czynności lub potrzebę ponownego wysłuchania zgłasza samo dziecko. 

Regulacja ta, słusznie została wprowadzona, ponieważ pozwala na zapewnienie małoletniemu właściwych warunków, minimalizujących stres.

Ponowne wysłuchanie dziecka przeprowadzane jest przez ten sam sąd, chyba że jest to niemożliwe lub stoi temu na przeszkodzie dobro dziecka. 

Kiedy Sąd odstąpi od wysłuchania dziecka?

Wprowadzono nową zasadę, a mianowicie, jeżeli przed sądem dziecko odmawia udziału w wysłuchaniu, sąd odstępuje od tej czynności.

W razie odstąpienia od wysłuchania dziecka najpóźniej przed zakończeniem postępowania, wskazuje się w protokole posiedzenia lub rozprawy, z jakich przyczyn czynność ta nie została przeprowadzona.

Jak i gdzie odbywa się wysłuchanie dziecka?

Wysłuchanie odbywa się poza salą rozpraw.

Wysłuchanie dziecka następuje na posiedzeniu niejawnym, które odbywa się w odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach w siedzibie sądu lub, jeżeli dobro dziecka tego wymaga, poza jego siedzibą. 

Powinno mieć formę rozmowy sędziego z małoletnim, bez obecności rodziców czy osób reprezentujących rodziców, która mogłaby krępować dziecko.

Z przebiegu wysłuchania dziecka sporządza się notatkę urzędową. 

Nie przewidziano utrwalania jego przebiegu za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. 

Kiedy w przesłuchaniu uczestniczy psycholog?

W wyjątkowych przypadkach w wysłuchaniu dziecka, oprócz sędziego, może brać również udział biegły psycholog, jeśli ze względu na stan zdrowia, rozwój umysłowy lub wiek dziecka niezbędne jest zapewnienie mu pomocy psychologicznej podczas wysłuchania lub zachodzi konieczność udzielenia pomocy sędziemu w zakresie rozpoznania potrzeb dziecka podczas wysłuchania. 

Gdzie znajdziemy szczegółowe określenie warunków przeprowadzania wysłuchania? 

Do kompetencji Ministra Sprawiedliwości należy określenie w drodze rozporządzenia sposobu przygotowania i przeprowadzenia wysłuchania oraz warunków, jakim mają odpowiadać pomieszczenia przeznaczone do przeprowadzania takich wysłuchań, w tym ich wyposażenie techniczne.