Zakup samochodu to z reguły poważna, przemyślana decyzja. Część kierowców decyduje się na zakup pojazdu używanego od osoby prywatnej. Takich ogłoszeń znajdziemy mnóstwo np. w internecie. Niestety, zdarza się, że zakupiony samochód ma ukryte wady, które ujawniają się dopiero po pewnym czasie. 

Czy kupujący w razie wykrycia wad nie ma żadnych uprawnień?

Jakie uprawnienia przysługują kupującemu używanego samochodu, który ma wady?

Zakup używanego samochodu niestety wiąże się z brakiem gwarancji.

Nie oznacza to jednak, że kupujący nie ma żadnych uprawnień w razie wykrycia usterek po sfinalizowaniu transakcji.

Ochronę interesów kupującego zapewnia instytucja tzw. rękojmi.

Co to rękojmia?

Rękojmia oznacza, że sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę.

Co jeśli sprzedawca nie wiedział o wadach?

Sprzedawca odpowiada za wady, które istniały w momencie zakupu, nawet jeśli nie był ich świadomy.

Jakie rodzaje wad zakupionej rzeczy wyróżniamy?

Odpowiedzialność sprzedawcy obejmuje zarówno wady fizyczne jak i prawne.

Co to wada fizyczna?

Rzecz sprzedana ma wadę fizyczną, gdy jest niezgodna z umową, a zwłaszcza jeżeli:

1) nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;

2) nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;

3) nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;

4) została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Sprzedawca jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady fizyczne, które istniały w chwili przejścia niebezpieczeństwa na kupującego lub wynikły z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej w tej samej chwili.

Co to wada prawna?

O wadzie prawnej mówimy, jeżeli rzecz:

  • stanowi własność osoby trzeciej np. sprzedający jest jedynie współwłaścicielem albo w ogóle nim nie jest;
  • jest obciążona prawem osoby trzeciej np. użytkowaniem, zastawem, najmem;
  • ograniczenie w korzystaniu lub rozporządzaniu rzeczą wynika z decyzji lub orzeczenia właściwego organu. 

Czy wada musi być poważna?

„Samo stwierdzenie istnienia wady, która powoduje zmniejszenie wartości lub użyteczności rzeczy, jest wystarczającą przesłanką skorzystania przez kupującego z przepisów o rękojmi” (wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2007 roku, V CNP 124/07).

Czy sprzedawca może się uwolnić od ponoszenia odpowiedzialności za wadę rzeczy?

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy opiera się na zasadzie ryzyka.

Oznacza to, że sprzedawca nie może uwolnić się od odpowiedzialności wykazując, że ani on ani osoba, którą się on posłużył nie ponosi winy za wystąpienie wady. 

„Sprzedawca ponosi odpowiedzialność nawet, gdy nie wiedział o wadzie i nie mógł się o niej dowiedzieć przy zachowaniu należytej staranności”(wyr. SA w Katowicach z 5.3.2009 r., V Aga 484/08, OSA/Kat. 2009).

Zwolnienie od odpowiedzialności z tytułu rękojmi może mieć miejsce tylko, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy.

Strony umowy mogą wyłączyć, ograniczyć lub rozszerzyć rękojmię (należy na to uważać, uważnie czytać zapisy umowy). Taka możliwość nie obejmuje transakcji, w których sprzedawcą jest przedsiębiorca. 

Wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeśli sprzedawca zataił podstępnie wadę przed kupującym.

Jakie uprawnienia wynikają z rękojmi?

Jeśli zakupiony samochód ma wady, kupujący ma prawo do:

  • Złożenia oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.
  • Żądania wymiany rzeczy na wolną od wad albo usunięcia wady. Sprzedawca jest obowiązany wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad lub usunąć wadę w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla kupującego. Wyjątkowo może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów.

Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość rzeczy z wadą pozostaje do wartości rzeczy bez wady.

Kupujący nie może odstąpić od umowy, jeżeli wada jest nieistotna.

Do kupującego należy wybór, z którego uprawnienia postanowi skorzystać. 

Jakie kroki powinien podjąć kupujący, aby skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi?

Pierwszym krokiem, który powinien podjąć kupujący po ujawnieniu w zakupionym pojeździe, jest poinformowanie o niej sprzedawcy. Najlepiej w formie listu poleconego lub wiadomości e-mail z potwierdzeniem odbioru. 

Warto dołączyć dokumenty, zdjęcia, które potwierdzą istnienie wad. Kupujący powinien jedynie wykazać istnienie oznaczonej wady (fizycznej lub prawnej) rzeczy sprzedanej.

Przedstawiamy sprzedawcy nasze żądanie, czyli informujemy z jakiego uprawnienia chcemy skorzystać np. domagamy się usunięcia wady.

Jeśli sprzedawca odmawia, możemy skierować sprawę na drogę sądową.

Ile mamy czasu na skorzystanie z uprawnień z tytułu rękojmi?

Możliwość skorzystania z uprawnień z tytułu rękojmi jest ograniczona czasowo.

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna pojazdu zostanie stwierdzona przed upływem dwóch lat od dnia wydania rzeczy kupującemu. 

Roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. W tym samym terminie kupujący może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny z powodu wady rzeczy sprzedanej. 

Jeżeli kupujący żądał wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady, bieg terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu od umowy albo obniżeniu ceny rozpoczyna się z chwilą bezskutecznego upływu terminu do wymiany rzeczy lub usunięcia wady.

Upływ terminu do stwierdzenia wady nie wyłącza wykonania uprawnień z tytułu rękojmi, jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił.