Klasyczny proces karny nie jest jedyną możliwością „zakończenia sprawy”. Istnieje także tzw. instytucja dobrowolnego poddania się karze. Pozwala na przyspieszenie postępowania i uniknięcie długotrwałego postępowania.
Kiedy jest taka możliwość?
Czym jest dobrowolne poddanie się karze?
Dobrowolne poddanie się karze, zwane inaczej „skazaniem bez rozprawy” umożliwia oskarżonemu „przyznanie się do winy” i zaproponowanie kary, jaką chciałby otrzymać, za zgodą prokuratora oraz przy akceptacji sądu. To swego rodzaju uproszczenie, która pozwala oskarżonemu na szybsze zakończenie postępowania i uzyskanie łagodniejszej kary, bez konieczności przeprowadzenia pełnej rozprawy.
Kiedy można skorzystać z dobrowolnego poddania się karze?
Z dobrowolnego poddania się karze można skorzystać:
- na etapie postępowania przygotowawczego;
- na etapie sądowym.
Złożenie wniosku na etapie postępowania przygotowawczego
Prokurator, po złożeniu przez oskarżonego odpowiedniego wniosku, może zgodzić się na przedstawienie sądowi propozycji kary bez konieczności wszczynania pełnego postępowania dowodowego.
Wówczas sąd, zamiast rozpoznawać sprawę w pełnym zakresie, ogranicza się do rozstrzygnięcia kwestii kary.
Złożenie wniosku na etapie sądowym
W trakcie rozprawy, jeszcze przed wydaniem wyroku, deklaracja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej może zostać złożona przez oskarżonego osobiście lub z jego osobistym udziałem za pośrednictwem obrońcy i przybiera formę wniosku o wydanie wyroku i wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego, orzeczenie przepadku lub środka kompensacyjnego bez przeprowadzania postępowania dowodowego.
Może on również dotyczyć wydania określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.
Jeżeli oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, sąd może, na jego wniosek, wyznaczyć mu obrońcę z urzędu.
Wniosek o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego składany jest po rozpoczęciu rozprawy w formie pisemnej bądź ustnie do protokołu rozprawy.
Propozycja ta musi być uzgodniona z prokuratorem oraz zaakceptowana przez sąd.
Warunkiem jest również brak sprzeciwu ze strony pokrzywdzonego.
Do kiedy można złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze na etapie sądowym?
Uprawnienie do złożenia wniosku o dobrowolne poddanie się karze na etapie sądowym wygasa wraz z zakończeniem pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych na rozprawie głównej.
Zakończenie przesłuchania oskarżonego następuje z chwilą zarządzenia przez przewodniczącego składu orzekającego postępowania dowodowego.
Uprawnienie nie odradza się w razie prowadzenia rozprawy od początku, np. w wyniku odroczenia rozprawy, wyłączenia sprawy do odrębnego rozpoznania, czy też uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania
Dlaczego warto skorzystać z dobrowolnego poddania się karze?
Oto najważniejsze korzyści wynikające ze skorzystania z instytucji dobrowolnego poddania się karze:
- unikamy długotrwałego procesu, postępowanie jest krótsze;
- stosunkowo często sąd łagodzi karę;
- oskarżony wcześniej wie, jakiej kary może się mniej więcej spodziewać.
Jakie są warunki konieczne do spełnienia dla skorzystania z dobrowolnego poddania się karze?
Oskarżony może dobrowolnie poddać się karze pod pewnymi warunkami:
- Wina i okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości – prokurator i sąd muszą stwierdzić, że sytuacja jest jasna i nie wymaga dalszego badania dowodów. Zebrane dowody muszą świadczyć niezbicie o popełnieniu przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa i o istotnych jego okolicznościach, mających znaczenie również z punktu widzenia pozostałych przesłanek tej instytucji, a przedstawiony sądowi materiał dowodowy daje podstawę do przyjęcia, że wszystkie okoliczności zostały wyjaśnione i są zgodne z prawdziwym przebiegiem zdarzenia.
- Cele postępowania zostaną osiągnięte mimo nieprzeprowadzenia rozprawy w całości;
- Zgoda prokuratora;
- Brak sprzeciwu pokrzywdzonego – jeśli sprawa dotyczy osób pokrzywdzonych, muszą mieć możliwość zgłoszenia sprzeciwu. O treści wniosku należy powiadomić pokrzywdzonego, jeżeli wniosek został złożony przed powiadomieniem go o terminie rozprawy.
Sąd może uzależnić uwzględnienie wniosku oskarżonego od dokonania w nim wskazanej przez siebie zmiany.
Etapy procedury
W praktyce, procedura dobrowolnego poddania się karze wygląda następująco:
- Złożenie wniosku – oskarżony lub jego obrońca składają wniosek o skazanie bez rozprawy, w którym proponują rodzaj i wymiar kary;
- Zgoda prokuratora – jeżeli wniosek został złożony na etapie postępowania przygotowawczego, prokurator musi wyrazić zgodę i przedstawić go sądowi;
- Rozprawa przed sądem – jeżeli sąd uzna, że kara jest odpowiednia, akceptuje ją. Może również zmienić propozycję kary lub odmówić jej uwzględnienia;
- Wyrok – sąd wydaje wyrok na podstawie zgody stron, który kończy postępowanie.
Czy wniosek można cofnąć?
Wniosek oskarżonego może być skutecznie cofnięty aż do czasu wydania wyroku skazującego.
Czy są jakieś ograniczenia?
Dobrowolne poddanie się karze nie zawsze jest możliwe.
Wniosek taki może być złożony tylko, jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 15 lat. Sąd jest jednak zobowiązany do każdorazowego badania, czy kwalifikacja prawna zarzucanego oskarżonemu czynu, w świetle materiałów sprawy, jest poprawna.
Sąd może odmówić zgody na taki tryb zakończenia sprawy, jeżeli uzna, że kara proponowana przez oskarżonego jest zbyt łagodna w stosunku do ciężaru zarzucanego czynu. W sprawach o najpoważniejsze przestępstwa, takie jak np. zabójstwa czy ciężkie uszkodzenia ciała, zazwyczaj sądy decydują się na pełne rozpoznanie sprawy.
Co jeżeli Sąd odrzuci wniosek oskarżonego?
W przypadku niezaakceptowania propozycji sądu przez oskarżonego, sąd jest zobowiązany skierować sprawę do postępowania na zasadach ogólnych.
“Jeśli masz pytania dotyczące omówionego tematu lub potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej, nie wahaj się z nami skontaktować. Kancelaria Adwokacka Mikulski oferuje kompleksową pomoc prawną dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Skontaktuj się z nami już dziś, aby umówić się na konsultację i dowiedzieć się, jak możemy Ci pomóc. Zadzwoń pod numer +48 882 843 157 lub napisz na adres kancelaria@adwokatmikulski.pl. Jesteśmy tutaj, aby Cię wspierać!”
