Umowa dożywocia to stosunkowo często wykorzystywany instrument prawny, szczególnie w relacjach dorosłe dzieci – starsi rodzice. W ten sposób rodzice mogli zabezpieczyć swoją przyszłość w zamian za przekazanie nieruchomości dziecku. Umowa ta, jest korzystna dla każdej ze stron, ale co z kwestią zadłużenia dożywotnika?
Co to umowa dożywocia?
Umowa dożywocia jest umową cywilnoprawną, na podstawie której nabywca w zamian za przeniesienie własności nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie i w braku odmiennej umowy, przyjęcie zbywcy jako domownika, dostarczenie mu wyżywienia, ubrań, mieszkania, światła i opału, zapewnienie mu odpowiedniej pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawienie mu własnym kosztem pogrzebu.
Co z długami dożywotnika?
Umowa została już zawarta i okazuje się, że dożywotnik ma długi. Jakie niesie to konsekwencje dla nabywcy nieruchomości?
Za długi dożywotnika odpowiada podmiot zobowiązany – dłużnik, czyli w tym przypadku on sam. Zawarcie umowy dożywocia nie sprawia, że jego długi przechodzą na nabywcę nieruchomości.
Po jego śmierci jako długi spadkowe bada podlegać dziedziczeniu na podstawie dziedziczenia testamentowego lub ustawowego. W efekcie może stać się tak, że zobowiązany na podstawie umowy dożywocia będzie ponosić za nie odpowiedzialność, ale należy podkreślić, iż sama umowa dożywocia nie przenosi automatycznie odpowiedzialności za długi dożywotnika. Oczywiście spadek można odrzucić.
Jeśli nabywca nie odziedziczy długów na podstawie testamentu lub ustawy, nie przechodzą one na niego po śmierci dożywotnika.
Czy komornik może zająć nieruchomość w związku z długami dożywotnika?
Komornik nie może zająć nieruchomości objętej umową dożywocia na potrzeby egzekucji długów dożywotnika, ponieważ nie jest on już właścicielem tejże nieruchomości. To jego długi, a nie nabywcy nieruchomości.
Uwaga! Jeśli nieruchomość została obciążona hipoteką lub innym prawem na rzecz wierzyciela, takie zobowiązanie przechodzi na nabywcę. Powstaje wtedy odpowiedzialność nabywcy za dług zabezpieczony hipoteką do wysokości wartości nieruchomości.
Uznanie umowy dożywocia za bezskuteczną
Osoba, względem której ciąży na dożywotniku ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niej, ale tylko jeżeli wskutek tej umowy dożywotnik stał się niewypłacalny.
Bardzo istotny jest fakt, iż skorzystać z uprawnienia może tylko wierzyciel alimentacyjny, którego wierzytelność wynika z ustawy, a nie chociażby z samej umowy.
Wskazane uprawnienie przysługuje bez względu na to, czy dożywotnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (mógł być tego nieświadomy), oraz bez względu na czas zawarcia umowy (w czasie jej zawarcia wierzytelność z tytułu obowiązku alimentacyjnego nie musiała jeszcze istnieć).
Istotna jest jedynie przesłanka wystąpienia niewypłacalności dłużnika po zbyciu nieruchomości.
Co to oznacza dla nabywcy nieruchomości?
Po skorzystaniu przez wierzyciela alimentacyjnego z uprawnienia do żądania uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną w stosunku do niego nie zmieni się właściciel nieruchomości.
Nabywca (na podstawie umowy o dożywocie) nadal będzie właścicielem nieruchomości, jednakże dla wierzyciela alimentacyjnego umowa dożywocia nie jest skuteczna prawnie, więc będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia ze zbytej nieruchomości.
Ograniczenie czasowe przy uznaniu umowy dożywocia za bezskuteczną
Omówione uprawnienie powinno zostać zrealizowane możliwie jak najszybciej albowiem obowiązuje pewne ograniczenie czasowe.
Uznania umowy o dożywocie za bezskuteczną nie można żądać po upływie lat pięciu od daty zawarcia tej umowy.
Inna możliwość kwestionowania umowy dożywocia dla wierzycieli
Wierzyciele niewypłacalnego dożywotnika w celu zakwestionowania umowy dożywocia mogą również skorzystać z instytucji tzw. skargi pauliańskiej, która pozwala na uznanie za bezskuteczną wobec konkretnego wierzyciela czynności prawnej dokonanej z jego pokrzywdzeniem, z której osoba trzecia (nabywca nieruchomości) uzyskała korzyść majątkową.
Należy udowodnić, że nabywca nieruchomości wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności powinien był wiedzieć o tym, że dłużnik (dożywotnik, zbywca) działał z pokrzywdzeniem wierzycieli.
Najczęściej wskazuje się, że umowa dożywocia tak naprawdę została zawarta w celu uniknięcia spłaty długów.
Co oznacza pokrzywdzenie wierzyciela?
Wierzyciel jest pokrzywdzony, jeśli dokonana czynność prawna uniemożliwiła zaspokojenie jego roszczeń lub sprawiła, że wierzyciel stał się niewypłacalny w jeszcze większym stopniu niż był wcześniej.
“Jeśli masz pytania dotyczące omówionego tematu lub potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej, nie wahaj się z nami skontaktować. Kancelaria Adwokacka Mikulski oferuje kompleksową pomoc prawną dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Skontaktuj się z nami już dziś, aby umówić się na konsultację i dowiedzieć się, jak możemy Ci pomóc. Zadzwoń pod numer +48 882 843 157 lub napisz na adres kancelaria@adwokatmikulski.pl. Jesteśmy tutaj, aby Cię wspierać!”
