Przeszukanie to środek przymusu stanowiący poważną ingerencję w sferę praw i wolności obywateli.
Wiąże się ze stresem, uciążliwością, a czasem nawet ze wstydem. Stąd też, warto znać pewne podstawowe zasady, które obowiązują w trakcie takiego przeszukania domu czy też mieszkania. Pozwolą nam czuć się nieco pewniej w tej niekomfortowej sytuacji.
W jakim celu dokonuje się przeszukania mieszkania?
Przeszukania dokonuje się w celu:
- wykrycia, zatrzymania lub zatrzymania i przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej;
- znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.
Kiedy można przeszukać mieszkanie?
Warunkiem przeprowadzenia przeszukania pomieszczeń jest istnienie uzasadnionych podstaw do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione wyżej rzeczy się tam znajdują.
Jakie organy mogą dokonywać przeszukania?
Przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie – także inny organ np. Straż Graniczna czy też Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Na jakiej podstawie organy mogą przeszukiwać mieszkanie? Czy muszą cokolwiek okazać?
Osobie, u której ma być przeprowadzone przeszukanie musi zostać okazane postanowienie sądu lub prokuratora.
Jakie informacje znajdziemy w treści postanowienia?
W postanowieniu o przeszukaniu powinien zostać określony cel tej czynności, ze wskazaniem osób, które mają być wykryte lub ujęte, albo przedmiotów, które mają być znalezione, jak również imię, nazwisko i adres osoby (nazwę i adres instytucji), u której czynności te mają być przeprowadzone oraz organ wykonujący czynność.
Czy są jakieś sytuacje wyjątkowe?
W wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane (organom zależy bardzo na czasie), organ dokonujący przeszukania (np. Policja) okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową.
Organ przeszukania musi się potem niezwłocznie zwrócić do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania.
Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby, więc musimy pamiętać żeby to zasygnalizować najlepiej jak najszybciej, żeby potem nam to nie umknęło.
O prawie zgłoszenia żądania organ powinien pouczyć przeszukiwanego.
Czy przeszukania mieszkania można dokonywać o każdej porze?
Przeszukanie zamieszkałych pomieszczeń powinno się odbyć w ciagu dnia, w godzinach 6 – 22.
Natomiast w porze nocnej przeszukania można dokonać tylko w wypadkach niecierpiących zwłoki. Za porę nocną uważa się czas od godziny 22 do godziny 6.
Przeszukanie rozpoczęte za dnia można prowadzić nadal mimo nastania pory nocnej.
Ograniczenia w dokonaniu przeszukania w porze nocnej, poza wypadkami niecierpiącymi zwłoki, nie obowiązują również, gdy chodzi o przeszukanie lokali dostępnych w porze nocnej dla nieokreślonej liczby osób (np. dworce) lub służących do przechowywania przedmiotów (np. magazyny).
Czy osobę, której mieszkanie jest przeszukiwane, można wyprosić z mieszkania na czas przeszukania?
Odpowiedz brzmi „nie”. Ustawa nie zawiera żadnej regulacji, która zabraniałaby obecności w trakcie przeszukania osobie, której mieszkanie jest przeszukiwane.
Co więcej, może być obecna osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje się przeszukania, jeżeli nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób.
Czy można dokonać przeszukania, jeśli właściciel mieszkania jest nieobecny?
Przeszukania można dokonać nawet pod nieobecność gospodarza lokalu, jednakże należy wtedy przywołać do przeszukania przynajmniej jednego dorosłego domownika lub sąsiada.
Na jakich zasadach powinno nastąpić przeszukanie?
Osobę, u której ma nastąpić przeszukanie, należy zawsze przed rozpoczęciem czynności zawiadomić o jej celu i wezwać do wydania poszukiwanych przedmiotów.
Przeszukanie lub zatrzymanie rzeczy powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru, oraz w granicach niezbędnych dla osiągnięcia celu tych czynności przy zachowaniu należytej staranności, w poszanowaniu prywatności i godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.
Czy z przeszukania sporządzany jest jakiś dokument?
Z przeszukania lub zatrzymania rzeczy sporządza się protokół.
Protokół powinien zawierać oznaczenie czynności (czyli wskazywać, że przeprowadzane jest przeszukanie), sprawy, miejsca przeprowadzenia, godziny rozpoczęcia i zakończenia przeszukania, dokładny spis rzeczy zatrzymanych oraz wskazanie polecenia sądu lub prokuratora.
Jeżeli polecenie nie zostało uprzednio wydane, zamieszcza się w protokole wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynność przeprowadzono, że na jej wniosek otrzyma postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynności.
W protokole znajdziemy także informacje o sposobie znalezienia rzeczy oraz o tym, czy została wydana dobrowolnie.
Co jeśli dostrzegliśmy jakieś nieprawidłowości?
Na etapie samego przeszukania najlepiej zgłosić żądanie wpisania do protokołu poczynionych zastrzeżeń. Protokół podpisujemy dopiero po wpisie naszych uwag.
Na postanowienie dotyczące przeszukania i zatrzymania rzeczy przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone np. przeszukanie nastąpiło bez uprzedniego postanowienia sądu lub prokuratora, gospodarz został wyproszony z mieszkania na czas przeszukania, nie został pouczony o swoich prawach czy też bezpodstawnie, niepotrzebnie zniszczono jakieś przedmioty.
“Jeśli masz pytania dotyczące omówionego tematu lub potrzebujesz profesjonalnej porady prawnej, nie wahaj się z nami skontaktować. Kancelaria Adwokacka Mikulski oferuje kompleksową pomoc prawną dostosowaną do Twoich indywidualnych potrzeb. Skontaktuj się z nami już dziś, aby umówić się na konsultację i dowiedzieć się, jak możemy Ci pomóc. Zadzwoń pod numer +48 882 843 157 lub napisz na adres kancelaria@adwokatmikulski.pl. Jesteśmy tutaj, aby Cię wspierać!”
